Foto's uit het archief van het Nederlands Zuivelbureau
Van prehistorische kaasvaatjes tot zuivelpromotie in 1986. Een korte wandeling door de zuivelgeschiedenis met foto’s uit het archief van het Nederlands Zuivelbureau (1950-2003). Met beelden van voormalige zuivelfabrieken, melkbezorging aan huis, kaasmarkten, melkpromotie en kaasmeisjes.
Vóór 1900
)
Prehistorische kaasvaatjes, gevonden in Friese terpen. Het waren eenvoudige aardewerk potjes met gaatjes, waardoor het vocht uit de gezuurde, dikke melk kon weglekken.
)
Gevelsteen uit 1533 in Hoorn van de ‘koppedraier’, die kaasvaten (koppen) maakte uit wilgenhout. Hangt nu in het Westfries Museum in Hoorn
)
Gevelsteen van een melkmeisje in Amsterdam. Is nu te zien aan de buitenmuur van het Amsterdams Historisch Museum aan de Sint Luciënsteeg.
)
Boeren lieten vroeger de melk ‘opromen’ in melkaden, gedompeld in (koel) water. Van de bovendrijvende room werd boter gemaakt.
Industrie
)
Een centrifuge of ontroomer om de room van de melk te scheiden, met de hand aangedreven. In gebruik bij de zogenoemde ‘handkrachtfabriekjes’.
)
De stoomzuivelfabriek in Gendringen (Gelderland), opgericht in 1907. De schoorsteen van deze fabriek staat er nog (aan de Wiekenseweg 32).
)
Coöperatieve Zuivelfabriek Hoogeveen (Alteveerstraat), in 1895 opgericht. Later veranderde de naam in Drents Overijsselse Combinatie ofwel DOC.
)
Hollandia, begonnen in Vlaardingen, bouwde in 1893 een fabriek in Bolsward voor de productie van gecondenseerde melk. Later overgenomen door Nestlé; sinds 2006 eigendom van het Duitse Hochwald.
)
De Coöperatieve Stoomzuivelfabriek De Dageraad was een boter- en kaasfabriek in Burgerbrug (gemeente Zijpe, Noord-Holland), die tussen 1910 en 1953 heeft bestaan.
)
Melk wordt per boot aangevoerd bij kaasfabriek Nooit Gedacht, in Oost-Knollenam (Noord-Holland), die in 1913 is opgericht.
)
1948: Kaasmakers vullen kaasvaatjes (‘koppen’’) met wrongel voor Edammer kaas in de fabriek van de Vereniging in Limmen (bij Alkmaar). Dit was een familiebedrijf. Op de foto vader Klaas Zomerdijk met zijn zonen.
Melkverkoop
)
1920: een melkslijter van zuivelfabriek Concordia (Ede-Wageningen) met ‘ziektekiemvrije melk’.
)
Een trotse melkbezorger in uniform (ook melkloper genoemd) van De Sierkan (Den Haag en omstreken) poseert bij zijn kar met koperen melkkannen en flessen.
)
In 1937 kwam er een landelijke regeling voor het verstrekken van melk op school, nadat er al in 1935 een proef was genomen in Rotterdam.
Kaasmarkt
)
Honderden wagens kwamen iedere dinsdag naar de kaasmarkt Bodegraven, op de foto tussen 1920 en 1930. De markt bestaat niet meer, de kaashandel is nog wel belangrijk in Bodegraven.
)
Een partij kazen is vanuit de kaasbrik (de wagen op hoge houten wielen) op een lorrie geladen voor opslag in het pakhuis.
)
De kaasmarkt van Gouda in de jaren 1950. Een kaashandelaar beklopt een kaas van een partij die met een kaasbrik (een houten wagen) is aangevoerd. Op de achtergrond het stadhuis van Gouda.
_-_Microsoft_Word_resized400x400.jpg)
De kaasmarkt van Alkmaar in 1983. Vroeger verhandelden boeren hier hun kazen .Na 1950 werd het gedraaf van de kaasdragers die de berries met kazen naar de weegschaal vervoeren, een toeristische trekpleister.
)
Het gebouw van de Kaaswaag in Edam dateert uit 1778 en was tot 1918 in gebruik. Tegenwoordig is er een toeristische kaasmarkt.
)
Kaashandelaar Gerrit Kaper uit Alkmaar bij zijn collectie kazen uit de vele verschillende fabrieken die Noord-Holland telde in de jaren 1960.
Promotie
)
Melkpromotie begin jaren 1960. Een feestelijke optocht van melkbrigadiers.
)
Melkpromotie eind jaren 1960.
)
Begin van de campagne met Joris Driepinter in 1963.
)
Kaas uit het vuistje voor Guido Orlando (Amerikaanse publiciteitsagent) in 1964.
)
Het Nederlands Zuivelbureau geeft voorlichting over boter (1968).
)
Frau Antje (Emilie Bouwman) met Rudi Carrell in 1978 op de Grüne Woche, een jaarlijkse levensmiddelenbeurs in Berlijn.
)
Helmut Kohl was in 1983 met zijn vrouw op bezoek bij de Grüne Woche in Berlijn en kreeg er Nederlandse kaas aangeboden.
)
Promotiefoto voor Nederlandse kaas in Frankrijk (1986).